DOI: 10.56351/PLEOGRAF.2022.4.07 Dziewczyna i chłopak – sześcioodcinkowy serial w reżyserii Stanisława Lotha, zrealizowany w 1977 roku, na podstawie opublikowanej pod tym samym tytułem kilkanaście lat wcześniej (1961) powieści Hanny Ożogowskiej… Czytaj więcej »“Dziewczyna i chłopak” (Ożogowska, Loth) – o konstrukcji ról płciowych
Prezentujemy fragmenty książki Igora Rakowskiego-Kłosa “Dzień przed. Czym żyliśmy 12 grudnia 1981”, która ukazała się nakładem wydawnictwa Znak Literanova w grudniu 2021 roku.
Artykuł jest próbą naszkicowania portretu robotnika w obrazach filmowych odnoszących się do stanu wojennego.
Po wprowadzeniu stanu wojennego na ekranach pojawiło się kilka komedii filmowych, które – mniej bądź bardziej krytycznie – pokazywały Polskę lat 70., czyli czasów, kiedy pierwszym sekretarzem KC PZPR był Edward Gierek. Były to: Wyjście awaryjne (reż. Roman Załuski, 1982), Smażalnia story (reż. Józef Gębski, 1985), Sprawa się rypła (reż. Janusz Kidawa, 1985), Rykowisko (reż. Grzegorz Skórski, 1987). Schemat fabularny filmów był zawsze ten sam: dygnitarze z czasów Gierka dopuszczali się gospodarczych nadużyć i byli zupełnie bezkarni. Komedie te, jak wynika z zachowanych stenogramów z komisji kolaudacyjnych, wpisywały się świadomie w klimat politycznych rozliczeń z ekipą Edwarda Gierka.
W tekście przeanalizowano sposób, w jaki polscy filmowcy podejmowali temat stanu wojennego. Autor przedstawia kontekst historyczny związany z produkcją dzieł dotyczących tragicznych wydarzeń 1981 roku oraz ich następstw.
Waldemar Krzystek należy do grona nielicznych twórców, którzy w swoich filmach podejmowali temat karnawału Solidarności oraz stanu wojennego. Uczynił to w dwóch produkcjach sensacyjnych. Ostatni prom (1989) był jednym z pierwszych filmów… Czytaj więcej »“Ostatni prom” oraz “80 milionów” Waldemara Krzystka z perspektywy historyka
Ingerencje cenzorskie przypisuje się zwykle pracownikom Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk. Trzeba jednak pamiętać, że instytucja mająca swoją siedzibę na ulicy Mysiej w Warszawie nie była jedynym organem kontrolnym. Działaniami cenzorskimi zajmowały się także inne organy państwowe, np. Ministerstwo Kultury i Sztuki, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych czy Wydział Kultury Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej. W tym kontekście artykuł stawia następujące pytanie badawcze: w jaki sposób działania cenzorskie wpływały na produkcję i dystrybucję filmów o stanie wojennym?
Artykuł jest kolejnym syntetycznym opracowaniem nt. obecności stanu wojennego w kinie polskim (zarówno w przemyśle, jak i w sztuce filmowej), prezentującym opisywane zjawisko w sposób chronologiczny i poszerzonym o kontekst społeczny, polityczny i produkcyjny.
W swoim głośnym artykule “Historiografia jako narracja” Hayden White stwierdza, podążając za Marksem, że te same wydarzenia historyczne mogą być reprezentowane – alegorycznie – jako tragedia lub farsa. Tak radykalne podejście metodologiczne w dyskursie historiograficznym jest możliwe, gdyż zdaniem White’a nie istnieje żadna „pierwotna esencja” danego wydarzenia historycznego. Artykuł powstał z inspiracji tą kontrowersyjną (i odrzucaną w kręgach konserwatywnych badaczy historii) teorią.
Tekst poświęcony jest kostiumom filmowym oraz ich twórcom, a więc zagadnieniom, które często umykają pogłębionej refleksji filmoznawczej.