„Pleograf. Historyczno-Filmowy Kwartalnik Filmoteki Narodowej”, nr 3/2022

W środku polityczno-kulturalnej burzy. Przyczynek do badań nad sytuacją polskiej krytyki filmowej pierwszej połowy lat 80.

Artykuł stanowi zarys problemów i sporów, jakich doświadczali krytycy filmowi na początku lat 80. XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji branżowych dziennikarzy podczas stanu wojennego. W ramach tej refleksji podjęte zostały wątki dotyczące miejsca amerykańskiego kina popularnego w kulturze PRL-u oraz szykan, których doświadczali przedstawiciele rodzimego filmu artystycznego. Na wszystkie te kwestie autor pracy patrzy z perspektywy krytyków filmowych, publikujących w uznanych czasopismach o wskazanej tematyce. Tekst zawiera również recepcję trzech wybranych obrazów mających rywalizować na odwołanej w 1982 roku dziewiątej edycji Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku.

(Gdański) Outsider. Refleksje wokół “Doliny Issy” Tadeusza Konwickiego

Artykuł podejmuje problem wyjątkowej perspektywy, jaką przyjmuje Tadeusz Konwicki na tle „kina moralnego niepokoju” i jego (hipotetycznej) dominacji na Gdańskim Festiwalu Filmowym w 1982 roku. Autor analizuje dokonaną przez Konwickiego adaptację powieści Czesława Miłosza Dolina Issy jako filmowy esej, w którym twórca staje się najważniejszą materią swego dzieła. Pozycjonując Konwickiego jako filmowego outsidera możemy śledzić jego walkę o artystyczną (w tym wypadku – stylistyczną) niezależność i symboliczny język wypowiedzi. Chociaż Konwicki nigdy nie postrzegał politycznego systemu PRl-u jako czynnika kreatywnego, w sposób otwarty wypowiadał się nie tylko o korzyściach płynących z realizacji filmów „poza cenzurą” (był traktowany jako modernistyczny autor zanurzony w „bezpiecznej” przeszłości i we własnych obsesjach), lecz także poza finansowymi ograniczeniami współczesnego kina komercyjnego.

Orientalizacja chłopskości w “Konopielce”? O meandrach relacji stare – nowe w powieści Edwarda Redlińskiego i filmie Witolda Leszczyńskiego

Cel artykułu stanowi analiza powieści “Konopielka” Edwarda Redlińskiego oraz jej adaptacji w reżyserii Witolda Leszczyńskiego pod kątem zawartych w tych dwóch tekstach kultury obrazów warstwy chłopskiej. Uważna obserwacja poetyk tych dwóch wypowiedzi skłania ku możliwości identyfikacji kreacji wpisanej w utwór Redlińskiego z tendencją orientalizującą oraz ujawnia niemożność przypisania stereotypowego charakteru wizerunkowi obecnemu w filmie Redlińskiego. Sposoby ukształtowania obrazów warstwy chłopskiej wpływają na wartościowanie kluczowej dla Konopielki opozycji stare – nowe (tradycja – postęp). Perspektywa porównawcza, przeprowadzona w kontekście problematyki aksjologii tekstów oraz kontekstu społecznego, ujawnia doniosłe znaczenie badań nad poetyką wypowiedzi dla badań kulturowych.